Hội thảo "HƯỚNG TỚI MỘT ASEAN PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ VÀ NGƯNG CẠNH TRANH THUẾ"

Tải tóm tắt báo cáo tiếng Việt TẠI ĐÂY, tóm tắt báo cáo tiếng Anh TẠI ĐÂY

Tải tài liệu hội thảo tiếng Việt TẠI ĐÂY, tài liệu hội thảo tiếng Anh TẠI ĐÂY

Tải thông cáo báo chí tiếng Việt TẠI ĐÂY, thông cáo báo chí tiếng Anh TẠI ĐÂY

Tải bài phát biểu khai mạc TẠI ĐÂY và ĐÂY

Xem video tường thuật trực tiếp Hội thảo với phần trình bày cùng nhiều ý kiến chuyên gia TẠI ĐÂY

Ảnh hội thảo được cập nhật liên tục TẠI ĐÂY

Mở đầu buổi Hội thảo là bài phát biểu chào mừng của TS. Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách VEPR và ông Phạm Quang Tú, đại diện tổ chức Oxfam tại Việt Nam.

Tiếp theo chương trình, TS. Nguyễn Đức Thành, ThS. Phạm Văn Long và ThS. Cut Nurul Aidha, thành viên nhóm nghiên cứu, đã trình bày tóm tắt kết quả nghiên cứu. Thu hút FDI được coi là mục tiêu quan trọng trong kế hoạch phát triển kinh tế của các nước ASEAN, với kỳ vọng về tiếp thu công nghệ, tạo ra công ăn việc làm cũng như tăng thu ngân sách và tạo động lực cho kinh tế phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy các quốc gia ASEAN dù vẫn đạt được mức tăng trưởng cao nhưng đang phải đối mặt với tình trạng bất bình đẳng ở mức báo động. Theo nhận định của các chuyên gia trong nhóm nghiên cứu, hầu hết các nước ASEAN đang hạn chế chi tiêu cho giáo dục, y tế và bảo trợ xã hội, đặc biệt khi đối mặt với áp lực tài khóa và thâm hụt ngân sách kéo dài. Các quốc gia ASEAN đang tiêu tốn khoản chi phí rất lớn với việc ưu đãi trực tiếp về thuế hay tiền thuê đất cho doanh nghiệp FDI nhưng không đem lại hiệu quả đáng kể.

Nhóm nghiên cứu đã đưa ra 5 đề xuất đối với chính sách thu hút FDI của Việt Nam cũng như các nước trong khối ASEAN. Đầu tiên, lập danh sách trắng, danh sách đen về thuế ưu đãi, trong đó danh sách đen là những chính sách hỗ trợ dư thừa, không nên áp dụng, còn danh sách trắng là những ưu đãi gián tiếp, có tính chất hỗ trợ, tăng cường môi trường kinh doanh như bảo hộ sở hữu trí tuệ, đào tạo lao động… Thứ hai, chấm dứt cạnh tranh về ưu đãi đất đai, bởi việc cho thuê đất trong thời gian dài với giá rẻ có thể tạo ra sự bất bình đẳng nghiêm trọng, gây nên sự bức xúc trong xã hội. Điều cần thiết là phải đưa ra một tiêu chuẩn chung về thời gian cho thuê, vừa đảm bảo không quá ngắn để duy trì tính ổn định cho các dự án đầu tư nhưng cũng không được quá dài. Thứ ba, thống nhất mức thuế suất tối thiểu cho toàn khu vực, cụ thể là khoảng 12,5% - 20%, giúp đảm bảo nguồn thu thuế. Ông Thành giải thích, mức thuế suất tối thiểu này đã được tính đầy đủ cả ưu đãi về thuế cho doanh nghiệp, tránh hiện tượng đua nhau giảm thuế như trước đây. Thứ tư, xây dựng quy tắc quản trị ưu đãi đầu tư, yêu cầu sự nhất quán về thời hạn, tiêu chí thay vì thực hiện một cách tùy tiện như hiện nay. Theo đó, qua rà soát, nhóm chuyên gia cho thấy các nước ASEAN đều đang đưa ra những quy định ưu đãi đầu tư rải rác ở nhiều bộ luật, gây ra sự chồng chéo, thậm chí mâu thuẫn lẫn nhau. Như vậy, việc thống nhất và đưa các quy định ưu đãi về chung một bộ luật sẽ đảm bảo được tính minh bạch và khả năng quản trị tốt. Các chính phủ cũng cần phải làm phân tích chặt chẽ về mối tương quan chi phí và lợi ích trước khi quyết định áp dụng hình thức ưu đãi cho doanh nghiệp. Cuối cùng, các quốc gia trong khu vực cần có sự đồng thuận về việc cải thiện môi trường kinh doanh, đưa ra một danh sách chung về những yếu tố quan trọng nhất trong việc thu hút FDI để tập trung làm tốt.

Sau phần giải lao, hội thảo tiếp tục với phiên thảo luận bàn tròn. Tham gia thảo luận có Ông Henrique Alencar, Tư vấn chính sách về Thuế và Bất bình đẳng, Oxfam Novib; Ông Vũ Tú Thành, Phó Giám đốc điều hành khu vực, Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ-ASEAN (USABC); PGS.TS Đặng Hoàng Linh, Trưởng khoa Kinh tế quốc tế, Học viện Ngoại giao, Bộ Ngoại giao Việt Nam; PGS.TS Vũ Sỹ Cường, Chuyên gia Phân tích Chính sách tài chính, Học viện Tài chính; TS. Nguyễn Đức Thành, Cố vấn trưởng, VEPR. Điều hành thảo luận là bà Nguyễn Thu Hương, Quản lý cấp cao, Tổ chức Oxfam tại Việt Nam.

Quan điểm của PGS.TS. Vũ Sỹ Cường về việc ASEAN nên hợp tác thế nào để chấm dứt cuộc đua xuống đáy của thuế, hướng tới cuộc chạy đua lên đỉnh, một môi trường kinh doanh tốt hơn, ông cho rằng câu chuyện về thuế sẽ là một thách thức trong việc hợp tác vì ngay cả những nước cộng đồng chung châu Âu có hợp tác lâu đời nhưng vẫn gặp những thách thức về hợp tác thuế. Thuế không chỉ là vấn đề về nguồn thu, mà còn là vấn đề chủ quyền chính trị giữa các quốc gia. Để có sự hợp tác giữa các quốc gia, cần có sự hợp tác ở một số điểm như: sự quyết tâm về lãnh đạo chính trị của tất cả các quốc gia; sức ép từ phía người dân, các nhà nghiên cứu và truyền thông; cơ cấu lại hệ thống thuế của các quốc gia, tránh dựa quá nhiều vào các loại thuế để thu hút FDI. Mục tiêu chính của việc thu hút FDI là tạo việc làm và thay đổi GDP trong các quốc gia. Tuy nhiên, cần thay đổi cơ chế để phát triển kinh tế chứ không chỉ tăng trưởng. Về ngắn hạn, các nước ASEAN có thể hợp tác theo nhóm như trong bài trình bày đã chỉ ra. Ngoài ra, chúng ta cần lộ trình để thực hiện điều này.

PGS.TS. Đặng Hoàng Linh cho rằng việc hợp tác giữa các nước ASEAN sẽ là một thách thức lớn vì về cơ bản ASEAN không giống như châu Âu ở điểm chính là sự khác nhau quá lớn về kinh tế và môi trường kinh doanh. Những nước như Việt Nam, Lào, hay Campuchia thu hút FDI nhờ nhân công giá rẻ và các ưu đãi của nhà nước. Còn một số yếu tố môi trường kinh doanh để thu hút đầu tư như cơ sở hạ tầng, chất lượng thể chế, khoa học công nghệ, trình độ lao động chất lượng cao, thị trường, v.v. thì những doanh nghiệp đầu tư vào những nước này họ không quan tâm. Có những doanh nghiệp đầu tư hoàn toàn là để sản xuất và xuất sang các nước khác, nên không cần thị trường ở Việt Nam. Yếu tố duy nhất họ cần là nhân công giá rẻ. Còn các nước như Malaysia, Thái Lan thu hút đầu tư FDI ở cấp cao hơn như các công ty sáng tạo, khởi nghiệp, và công nghệ. Vì vậy, cái chúng ta cần với ASEAN là sự kiên nhẫn, tạo một sự đồng thuận. Chúng ta có thể cũng cần tách nhóm dựa trên mục đích đầu tư của các doanh nghiệp, và phân loại các doanh nghiệp nước ngoài dựa trên bốn lợi ích cơ bản: lao động, thuế, tri thức, và hàng hóa.

Chia sẻ từ góc nhìn của doanh nghiệp về vấn đề cạnh tranh thuế giữa các nước trong vấn đề thu hút đầu tư, ông Vũ Tú Thành cho rằng các nước ASEAN không nhất thiết phải cạnh tranh trong cuộc đua xuống đáy này vì giả định của cuộc đua xuống đáy là khi đầu tư từ nước ngoài còn khan hiếm. Và hiện nay, giả định này không còn đúng. ASEAN là những nước thành công nhất trong việc thu hút FDI từ Mỹ. Theo báo cáo của chúng tôi, tổng đâu tư vào ASEAN đến cuối năm 2019 rơi vào khoảng 29 tỷ đô, lớn hơn tổng đầu tư vào Trung Quốc, Ân Độ, Nhật Bản, và Hàn Quốc cộng lại. Các doanh nghiệp từ Mỹ và châu Âu đầu tư vào ASEAN không phải vì bất kỳ nền kinh tế đơn lẻ nào ở ASEAN mà vì họ nhìn ASEAN như một thị trường chung bao gồm gần 600 triệu người. Và nền kinh tế này ngày càng hợp nhất, mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp của chúng tôi khi đưa ra quyết định đầu tư. Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp không phải ưu tiên trong các quyết định đầu tư mà là quy mô thị trường, tiềm năng phát triển GDP trên đầu người (PPP), và nguồn lực khác như nhân lực, chi phí nhân công, điện, năng lượng, hay các nguồn tài nguyên khác. Đây là những yếu tố quyết định đầu tư vào các ngành sản xuất, chế biến, chế tạo truyền thống.

Ông Henrique Alenca chia sẻ về các thảo luận toàn cầu và ý nghĩa của chúng đối với ASEAN như sau: Hiện nay, chúng tôi đang thảo luận về các cách tiếp cận ưu đãi thuế và chi phí thuế dưới góc độ toàn cầu. Châu Phi có những dự án nâng cao nhận thức và có những buổi gặp mặt giữa bộ trưởng tài chính giữa các nước để thảo luận về các sáng kiến hợp tác tài chính và hợp tác về chi phí thuế, v.v. Ở châu Mỹ cũng đang có những thảo luận diễn ra giữa các quốc gia về tác động của các ưu đãi thuế đối với các quốc gia ở khu vực. Hiện nay đã có những thảo luận mang tính toàn cầu giữa các nước OECD về cam kết toàn cầu trong cải cách thuế. Ý tưởng làm thế nào để có tiêu chuẩn thuế suất tối thiểu chung toàn cầu cũng là một điểm quan trọng thảo luận hiện nay, để tránh được những tác động tiêu cực khi chính phủ các nước áp dụng ưu đãi thuế cho doanh nghiệp. Nếu thuế thực nộp ở nước sở tại thấp hơn tiêu chuẩn thuế suất tối thiểu, nước mẹ có quyền đánh thuế phần chênh lệch còn lại.

Media Clipping:

1. Phải chấm dứt cuộc đua ưu đãi thuế         

http://cand.com.vn/Kinh-te/Phai-cham-dut-cuoc-dua-uu-dai-thue-620811/

2. Đưa thuế về đáy                                                

http://daidoanket.vn/dua-thue-ve-day-523478.html

3. Lạc quan dòng vốn Mỹ vào Việt Nam       

http://kinhtedothi.vn/lac-quan-dong-von-my-vao-viet-nam-402311.html

4. Cải thiện môi trường kinh doanh: ‘Chìa khóa’ thu hút đầu tư nước ngoài bền vững trong ASEAN         

http://thoibaotaichinhvietnam.vn/pages/kinh-doanh/2020-11-11/chia-khoa-thu-hut-dau-tu-nuoc-ngoai-ben-vung-trong-asean-95059.aspx

5. Tạo ưu thế mới để đón sóng FDI dịch chuyển              

https://baodauthau.vn/tao-uu-the-moi-de-don-song-fdi-dich-chuyen-post98779.html

6. Môi trường kinh doanh mới là chìa khóa để thu hút đầu tư   

https://baomoi.com/moi-truong-kinh-doanh-moi-la-chia-khoa-de-thu-hut-dau-tu/c/36995421.epi

7. Thu hút FDI bằng môi trường kinh doanh chứ không phải ưu đãi thuế và đất

https://baophapluat.vn/kinh-te/thu-hut-fdi-bang-moi-truong-kinh-doanh-chu-khong-phai-uu-dai-thue-va-dat-555703.html

8. Môi trường kinh doanh mới là chìa khóa để thu hút đầu tư   

https://dangcongsan.vn/kinh-te/moi-truong-kinh-doanh-moi-la-chia-khoa-de-thu-hut-dau-tu-567689.html

9. Hội thảo Cải thiện môi trường đầu tư và ngưng cạnh tranh thuế         

https://doanhnghiepvadautu.net.vn/hoi-thao-cai-thien-moi-truong-dau-tu-va-ngung-canh-tranh-thue/

10. FDI và cuộc đua `giảm thuế` của các nước ASEAN    

https://doanhnhanvn.vn/fdi-va-cuoc-dua-giam-thue-cua-cac-nuoc-asean-23499.html

11. Cần loại bỏ những ưu đãi “quá đà” về thuế và đất đai để tránh cuộc đua xuống đáy 

https://haiquanonline.com.vn/can-loai-bo-nhung-uu-dai-qua-da-ve-thue-va-dat-dai-de-tranh-cuoc-dua-xuong-day-136807.html

12. Cạnh tranh thu hút FDI trong ASEAN: Hợp tác để không “xuống đáy”             

https://khoahocdoisong.vn/canh-tranh-thu-hut-fdi-trong-asean-hop-tac-de-khong-xuong-day-157680.html

13. "Cạnh tranh ưu đãi thuế và đất đai thu hút FDI là cuộc đua xuống đáy"          

https://taichinhdoanhnghiep.net.vn/canh-tranh-uu-dai-thue-va-dat-dai-thu-hut-fdi-la-cuoc-dua-xuong-day-d16625.html

14. Làm thế nào để thu hút FDI hiệu quả và bền vững?

https://theleader.vn/lam-the-nao-de-thu-hut-fdi-hieu-qua-va-ben-vung-1605254079804.htm

15. Lý thuyết trò chơi trong cạnh tranh FDI ở ASEAN     

https://theleader.vn/ly-thuyet-tro-choi-trong-canh-tranh-fdi-o-asean-1605455839164.htm

16. Ưu đãi thuế cho doanh nghiệp FDI chiếm khoảng 1% GDP của Việt Nam      

https://thoibaokinhdoanh.vn/thue-ngan-sach/uu-dai-thue-cho-doanh-nghiep-fdi-chiem-khoang-1-gdp-cua-viet-nam-1074712.html

17. Thu hút FDI: Cuộc đua xuống đáy hay lên đỉnh          

https://thoibaonganhang.vn/thu-hut-fdi-cuoc-dua-xuong-day-hay-len-dinh-108653.html

18. Ưu đãi thuế và phi thuế quan không phải là chìa khóa hướng tới đầu tư nước ngoài bền vững           

https://thuonghieucongluan.com.vn/uu-dai-thue-va-phi-thue-quan-khong-phai-la-chia-khoa-huong-toi-dau-tu-nuoc-ngoai-ben-vung-a118854.html

19. Cạnh tranh thu hút FDI bằng ưu đãi thuế, đất đai là "cuộc đua xuống đáy"   

https://vneconomy.vn/canh-tranh-thu-hut-fdi-bang-uu-dai-thue-dat-dai-la-cuoc-dua-xuong-day-20201111171856839.htm

20. FDI và cuộc đua ưu đãi thuế của các nước ASEAN    

https://vnexpress.net/fdi-va-cuoc-dua-uu-dai-thue-cua-cac-nuoc-asean-4191033.html

21. ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀ CUỘC CẠNH TRANH NHƯỢNG BỘ THUẾ CỦA CÁC NƯỚC ASEAN         

https://www.cungbaynhe.com/vi-mo/16072.html

22. FDI và cuộc đua ưu đãi thuế của các nước ASEAN    

https://www.stockbiz.vn/News/2020/11/13/886127/fdi-va-cuoc-dua-uu-dai-thue-cua-cac-nuoc-asean.aspx

23. Chú trọng thu hút FDI chất lượng cao    

https://www.tienphong.vn/kinh-te/chu-trong-thu-hut-fdi-chat-luong-cao-1751934.tpo